Rahim kanseri nedir?
Rahim kanseri rahimde oluşan bir kanser türüdür. Rahim fetal gelişimin olduğu, içi boş, armut şeklinde bir pelvik organdır.
Rahim kanseri rahimin iç yüzünü oluşturan hücre tabakasında (endometrium) başlar. Rahim kanseri endometrium kanseri olarak da adlandırılır. Rahimde uterin sarkomlar gibi farklı kanser türleri de oluşabilir ancak bunlara endometrium kanserine göre oldukça az rastlanır.
Endometrium kanseri çoğu kez erken evrede teşhis edilir çünkü sık sık beklenmeyen vajinal kanamalar oluşturur. Eğer endometirum kanseri erken saptanırsa, rahmin cerrahi çıkarılması çoğu vakayı tedavi eder.
Rahim kanseri belirtileri nelerdir?
Rahim kanserinin belirti ve bulguları:
- Menapoz sonrası vajinal kanama
- İki regl (menstrüasyon) dönemi arası kanama
- Pelvis bölgesinde ağrı
Ne zaman doktora görünmeli?
Sizi endişelendiren, uzun süreli belirti veya bulgular yaşıyorsanız doktorunuzdan randevu almalısınız.
Rahim kanseri sebepleri nelerdir?
Doktorlar endometrium kanserine neyin sebep olduğunu bilmiyor. Bilindiği kadarı rahmin iç yüzünde (endometrium) bulunan hücrelerde, DNA değişiklikleri (mutasyon) oluşturacak bazı olaylar meydana geldiğidir.
Mutasyon normal, sağlıklı hücreleri anormal hücrelere dönüştürür. Sağlıklı hücreler belirli bir sürede büyür ve çoğalır, sonunda ise belirlenmiş bir zamanda ölür. Anormal hücreler büyür, kontrol dışı çoğalır ve belirlenmiş bir zamanda ölmezler. Biriken anormal hücreler bir kitleye dönüşür (tümör). Kanser hücreleri çevre dokuları istila eder ve vücudun herhangi bir yerine yayılmak (metastaz) amacı ile başlangıçtaki tümörden ayrılabilir.
Rahim kanseri risk faktörleri nelerdir?
Endometirum kanseri riskini artıran faktörler:
- Vücuttaki cinsiyet hormonları dengesinde değişiklikler. Yumurtalıklar iki ana cinsiyet hormonu üretir, östrojen ve progesteron. Bu hormonların seviyelerindeki dalgalanmalar endometriumda değişikliklere sebep olur.
Vücudunuzda östrojen seviyesini artırırken progesteron seviyesini sabit tutan bir hastalık veya durum endometrium kanseri riskini artırabilir. Durumun örnekleri polikistik over sendromu, obezite ve diyabette görülebileceği gibi düzensiz yumurtlama takvimlerini içerir. Menapoz sonrası östrojen içeren ancak progesteron içermeyen hormon replasmanı endometrium kanseri riskini artırır.
Ayrıca nadir görülen, östrojen salgılayan bir yumurtalık tümörü tipi de endometrium kanseri riskini artırabilir.
- Uzun yıllar süren menstrüasyon. Regl kanamalarının erken yaşta başlaması -12 yaşından önce- veya menapozun geç başlaması endometrium kanseri riskini artırır. Her yeni regl dönemi, endometriumun yeniden östrojene maruz kalması anlamına gelir.
- Hiç hamilelik yaşamamak. Eğer hiç hamilelik yaşamadıysanız, en az bir hamilelik geçirmiş birine göre daha fazla endometrium kanseri riskine sahipsiniz.
- İleri yaş. Yaş aldıkça endometrium kanseri riski artar. Endometrium kanseri daha çok menapoz sonrası görülür.
- Obezite. Obez olmak endometrium kanseri riskini artırır. Bunun sebebi vücuttaki fazla yağların hormon dengesini değiştiriyor olması olabilir.
- Meme kanseri için hormon tedavisi almak. Meme kanseri için “tamoxifen” isimli hormon tedavisi ilacını almak endometrium kanseri riskini artırır. Eğer tamoxifen alıyorsanız risklerini doktorunuz ile tartışın. Çoğu zaman tamoxifenin yararları küçük bir endometrium kanseri riskine ağır basar.
- Kalıtsal kolon kanseri sendromu. Aynı zamanda “herediter nonpolipozis kolorektal kanser (HNPCC)” olarak da adlandırılan “Lynch sendromu” endometrium kanseri de dahil olmak üzere kolon kanseri ve diğer kanserlerin riskini artıran bir sendromdur. Lynch sendromuna ebeveynlerden çocuklara geçen bir gen mutasyonu sebep olur. Eğer aile bireylerinden biri Lynch sendromu tanısı aldıysa doktorunuz ile kendi riskinizi tartışın. Eğer Lynch sendromu tanısı aldıysanız hangi kanser tarama testlerini yaptırmanız gerektiğini doktorunuz ile tartışın.
Rahim kanserinden nasıl korunulur?
Endometrium kanseri riskinizi azaltmak için:
- Doktorunuz ile menapoz sonrası hormon tedavisi hakkında konuşun. Eğer menapoz sonrası semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olması amacı ile hormon replasman tedavisi almayı düşünüyorsanız doktorunuz ile riskleri ve yararları hakkında konuşun. Histerektomi geçirmediyseniz menapoz sonrası yalnız östrojen tedavisi almak endometrium kanseri riskini artırabilir. Östrojen ve progestini birlikte almak bu riski azaltabilir. Hormon tedavisi başka riskler de taşır, bu sebeple doktorunuz ile faydaları ve risklerini değerlendirin.
- Doğum kontrol hapı (oral kontraseptif) almayı değerlendirin. En az bir yıl süre ile oral kontraseptif kullanmak endometrium kanseri riskini azaltabilir. Riskin azalmasının oral kontraseptif alımının bırakılmasından sonra birkaç yıl devam ettiği düşünülmektedir. Oral kontraseptiflerin yan etkileri de vardır, bu sebeple faydaları ve zararlarını doktorunuz ile tartışın.
- Sağlıklı bir kiloda kalın. Obezite endometrium kanseri riskini artırır, bu sebeple ideal kiloya ulaşmak ve bunu sürdürmek için çalışın. Eğer kilo kaybetmeye ihtiyacınız varsa fiziksel aktivitenizi artırın ve bir günde aldığınız kalori miktarını azaltın.
Rahim kanseri tanısı nasıl yapılır?
Endometrium kanserinin tanısında kullanılan test ve yöntemler:
- Pelvis incelemesi. Pelvik inceleme sırasında doktor dış genital organları (vulva) dikkatle inceler, sonrasında bir elinin iki parmağını vajina içine iter ve aynı anda diğer elini karın bölgesine tutarak rahim ve yumurtalıkları hisseder. Ayrıca spekulum olarak adlandırılan bir cihazı da vajinadan ilerletir. Spekulum vajinayı açar ve böylece doktor vajina ve serviksi anormallikler açısından değerlendirebilir.
- Rahmin bir görüntüsünü oluşturmak için ses dalgalarının kullanılması. Doktorunuz endometirumun kalınlığına ve yapısına bakmak ve diğer durumları diskalifiye etmek amacı ile transvajinal ultrason önerebilir. Bu yöntemde çubuk benzeri bir cihaz (transducer) vajinadan ilerletilir. Transducer rahmin video görüntüsünü oluşturmak amacı ile ses dalgalarını kullanır. Bu test doktorun rahim içi anormallikleri araştırmasına yardımcı olur.
- Endometriumu incelemek üzere bir histeroskop kullanılması. Histeroskopi sırasında, doktorunuz vajina ve serviks yolu ile rahime ince, esnek, ışıklı bir tüp (histeroskop) ilerletir. Histeroskoptaki bir mercek doktorun rahim içini ve endometriumu incelemesine imkan tanır.
- Test amaçlı doku örneği alma. Rahim içinden hücre örneği almak için büyük olasılık ile endometrial biyopsi yapılır. Bu işlem laboratuvar analizi için rahim içinden doku alınmasını içerir. Endometrial biyopsi doktorunuzun muayenehanesinde yapılabilir ve genellikle anestezi gerektirmez.
- Test amaçlı doku örneği alma cerrahisi. Eğer biyopsi ile yeterli doku elde edilemediyse veya biyopsi sonucu net değilse, “Dilatasyon ve Küretaj (D&C)” olarak adlandırılan bir işlem gerekmesi muhtemeldir. D&C sırasında doku rahim içinden sıyrılır ve kanser hücreleri açısından mikroskop altında incelenir.
Eğer endometrium kanseri bulunursa kadın üreme sistemi kanserleri hakkında uzmanlaşmış bir doktora yönlendirilirsiniz (jinekolojik onkolog).
Rahim kanseri evreleri nelerdir?
Kanserin tanısını aldığınızda doktorunuz kanserin evresini tespit etmeye çalışır. Kanserin evresini belirlemek üzere kullanılan testler göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması ve kan testleridir. Kanserin evresine dair son karar kanserin tedavisine yönelik cerrahi yapılana dek anlaşılamayabilir.
Doktorunuz bu test ve yöntemlerin verdiği bilgileri kanserinizi derecelendirmek amacı ile kullanır. Endometrium kanseri evreleri, I’den IV’e kadar Romen rakamları kullanılarak gösterilir, en düşük evre kanserin henüz rahim dışına çıkmadığını gösterir. Evre 4’te ise kanser idrar kesesi gibi yakın organları istila edecek kadar büyümüş ve vücudun uzak bölgelerine yayılmıştır.
Rahim kanseri tedavi yöntemleri nelerdir?
Endometrium kanseri tedavisi genelllikle rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıkların cerrahi çıkarılmasıdır. Bir başka seçenek de yüksek enerjili radyasyon terapisidir. Endometrium kanserinin ilaç tedavisi, kuvvetli ilaçlar ile kemoterapi ve kanser hücrelerinin dayandığı hormonları baskılayacak hormon terapisinden oluşur. Diğer seçenekler, kanser hücrelerindeki özel zayıflıklara saldıran hedeflenmiş terapi ilaçları ve bağışıklık sisteminin kanser ile savaşmasına yardımcı olacak immünoterapidir.
Cerrahi
Endometrium kanserinin tedavisi genellikle rahmin (histerektomi) fallop tüpleri ve yumurtalıklar (salphingo-oophorektomi) ile birlikte çıkarılmasıdır. Histerektomi gelecekte hamile kalmanızı imkansız kılar. Ayrıca yumurtalıklarınız da alındıysa menapoz belirtileri yaşarsınız.
İşlem sırasında cerrah kanserin yayıldığına dair izler aramak amacıyla rahmin etrafındaki alanları da inceler. Ayrıca test için lenf nodlarını (düğümlerini) da çıkarabilir. Bu kanserinizin evresini belirlemeye yardımcı olur.
Radyasyon Tedavisi
Radyasyon terapisi kanser hücrelerini öldürmek amacıyla X-Ray ve protonlar gibi yüksek enerjili ışınları kullanır. Bazı durumlarda doktorunuz, cerrahi sonrası kanserin yenileme ihtimalini azaltmak amacı ile radyasyon önerebilir. Belirli durumlarda tümörü küçültmek ve çıkarılmasını kolaylaştırmak amacı ile cerrahi öncesi radyasyon terapisi önerilebilir.
Eğer cerrahiyi kaldıracak kadar sağlıklı değilseniz yalnız radyasyon terapisini tercih edebilirsiniz.
Radyasyon terapisi şunlardan oluşabilir:
- Vücudunuzun dışındaki bir cihazdan (eksternal radyoterapi) gelen radyasyon. Eksternal radyoterapi sırasında cihaz, siz bir masada uzanırken vücudunuzun belirli noktalarına radyasyonu yönlendirir.
- Vücudunuzun içinde konumlanmış radyasyon (internal radyoterapi). İnternal radyasyon (brakiterapi) küçüm kaynaklar, teller veya bir silindir gibi radyasyon dolu bir cihazın kısa süre ile vajinaya yerleştirilmesini içerir.
Kemoterapi
Kemoterapi kanser hücrelerini öldürmek için kimyasalları kullanır. Bir kemoterapi ilacı alabileceğiniz gibi iki veya daha fazlasını birlikte de alabilirsiniz. Kemoterapi ilaçları hap formunda (ağızdan) veya damar içine (intravenöz) alınabilir. Bu ilaçlar kan dolaşımınıza girer ve vücudu dolaşıp kanser hücrelerini öldürür.
Kemoterapi kanserin yenileme riskinin arttığı durumlarda cerrahi sonrası önerilebilir. Aynı zamanda kanserin küçülmesi için cerrahi öncesi de kullanılabilir, böylece işlem sırasında tümörün tamamının çıkarılma olasılığı artar.
Kemoterapi ileri veya yenilemiş, rahim dışına yayılmış endometrium kanserlerinin tedavisinde önerilebilir.
Hormon Tedavisi
Hormon tedavisi, vücuttaki hormon seviyelerini azaltmak amacı ile ilaç alınmasını içerir. Yanıt olarak, büyümelerinin yardımı hormonlara dayanan kanser hücreleri ölebilir. Hormon tedavisi rahim dışına yayılmış ileri endometrium kanserinde bir seçenek olabilir.
Hedeflenmiş İlaç Tedavisi
Hedeflenmiş ilaç tedavileri kanser hücrelerinde bulunan özel zayıflıklara odaklanır. Bu zayıflıkların engellenmesi ile hedeflenmiş ilaç tedavileri kanser hücrelerinin ölümüne sebep olabilir. İleri endometrium kanserlerinin tedavisi için genellikle hedeflenmiş terapi ile kemoterapi birlikte verilir.
İmmünoterapi
İmmünoterapi, bağışıklık sisteminizin kanser ile savaşmasına yardımcı olan bir ilaç tedavisidir. Vücudunuzun hastalıklar ile mücadele eden bağışıklık sistemi kanser hücrelerine saldıramayabilir çünkü kanser hücreleri bağışık sistemini körleştirecek proteinler üretir. İmmünoterapi bu sürece müdahale ederek çalışır. Endometrium kanseri için eğer kanser ilerlemişse ve diğer tedaviler yanıt vermiyorsa immünoterapi düşünülebilir.
Destekleyici (palyatif) bakım
Palyatif bakım, ciddi bir hastalığın ağrı ve diğer semptomlarından rahatlama sağlamaya odaklanan özelleşmiş bir tıbbi bakımdır. Palyatif bakım uzmanları devam eden bakımızı tamamlayan ekstra bir destek katmanı sağlamak üzere siz, aileniz ve diğer doktorlar ile çalışır. Palyatif bakım cerrahi, kemoterapi veya radyasyon terapisi gibi diğer şiddetli tedaviler devam ederken de uygulanabilir.
Palyatif bakım diğer uygun tedaviler ile sürdürüldüğünde kanser hastaları daha iyi hissedebilir ve yaşam süreleri uzayabilir.
Palyatif bakım doktorlar, hemşireler ve özel eğitimli profesyoneller tarafından sağlanır. Palyatif bakım ekibi, kanser hastalarının ve ailelerinin hayat kalitesini artırmayı hedefler. Bu şekildeki bakımlar iyileştirici veya aldığınız diğer tedaviler ile birlikte sunulur.