Pankreas Kanseri

Pankreas kanseri nedir?

Pankreas kanseri, karında midenin arka alt kısmında yatay olarak uzanan bir organ olan pankreasın dokularında başlar. Pankreasınız sindirime yardımcı enzimleri ve kan şekerini düzenlenmesine yardımcı olan hormonları salgılar.

Pankreas kanseri tipik olarak yakındaki organlara yayılım gösterir. Nadiren erken evrelerde fark edilir. Fakat pakreas kisti veya ailede pankreas kanseri öyküsü olan kişilerde, bazı tarama testleri sorunun erken tespitine yardımcı olabilir.  Pankreas kanserinin bir belirtisi, özellikle kilo kaybı, sarılık veya sırta vuran üst karın ağrısı ile birlikte oluşan diyabettir.

Tedavi; cerrahi, kemoterapi, radyasyon tedavisi veya bunların kombinasyonunu içerebilir.

Pankreas kanseri belirtileri nelerdir?

Pankreas kanserinin işaret ve belirtileri genellikle hastalık ileri seviyelere ulaşmadan ortaya çıkmaz. Bunlar:

• Üst karın bölgesinde sırta vuran ağrı
• İştahsızlık veya istemsiz kilo kaybı
• Depresyon
• Yeni başlayan diyabet
• Kan pıhtısı
• Halsizlik
• Cildinizin ve göz akınızın sararması (sarılık).

Ne zaman doktora görünmeli?

Eğer açıklanamayan kilo kaybı yaşıyorsanız veya ısrarcı halsizlik, karın ağrısı, sarılık veya sizi rahatsız eden diğer işaret ve belirtiler yaşarsanız doktorunuza başvurun. Birçok durum bu belirtilere yol açabilir, dolayısıyla doktorunuz pankreas kanseri ile beraber bu rahatsızlıkları da kontrol edebilir.

Pankreas kanseri nedenleri nelerdir?

Birçok vakada, pankreas kanserinin sebebi net değildir. Doktorlar hastalığın oluşma riskini artıran faktörler, (sigara içmek gibi) tanımlamıştır.

Pankreasınızı anlamak

Pankreasınız 6 inç (15 cm) uzunluğunda olup yana doğru yatan bir armuda benzer. İnsülin dahil olmak üzere, vücudunuzun yediğiniz gıdalardaki şekeri işlemesine yardımcı olan hormonları salgılar. Ayrıca, vücudunuzun gıdaları sindirmesine yardımcı olan sindirim sıvılarını üretir.

Pankreas kanseri nasıl oluşur?

Pankreas kanseri, pankreasınızdaki hücrelerin DNA’larında mutasyon geliştirmesi sonucu oluşur. Bu mutasyonlar hücrelerin kontrolsüz büyümesine ve normal hücreler öldükten sonra da yaşamaya devam etmelerine yol açar. Biriken bu hücreler bir tümör oluşturabilirler.  Tedavi edilmeyen pankreas kanseri yakındaki organlara ve kan damarlarına yayılır.

Birçok pankreas kanseri pankreas kanallarını döşeyen hücrelerde başlar. Bu kanser türü pankreatik adenokarsinoma veya pankreatik ekzokrin kanser olarak adlandırılır. Nadiren, kanser hormon üreten hücrelerde veya pankreastaki nöroendokrin hücrelerde meydana gelir. Bu kanser türleri, adacık hücresi tümörü, pankreatik endokrin kanser ve pankreatik nöroendokrin tümörler olarak adlandırılırlar.

Pankreas kanseri risk faktörleri nelerdir?

Pankreas kanseri riskini artıran faktörler aşağıdakileri içerir:

• Pankreasta kronik inflamasyon (pankreatit)
• Diyabet
• Ailede BRCA2 gen mutasyonu, Lynch sendromu ve ailesel atipik mol-malin melanoma sendromu (FAMM) dahil olmak üzere kanser riskini artırabilecek genetik sendrom öyküsü
• Ailede pankreas kanseri öyküsü
• Sigara içmek
• Obezite
• İleri yaş (çoğu kişi 65 yaşından sonra tanı alır)

Yapılan büyük bir çalışma, sigara kullanımı, uzun süreli diyabet ve zayıf diyet kombinasyonunun pankreas riskini bu faktörlerin herhangi birinin tek başına bulunmasından daha çok artırdığını göstermiştir.

Pankreas kanserinin ilerlemesi ile aşağıdaki komplikasyonlar ortaya çıkabilir:

• Kilo kaybı. Pankreas kanserli hastalarda birdizi faktör kilo kaybına yol açabilir. Kanser kendi başına kilo kaybına sebep olabilir. Kanser tedavilerinin veya midenize baskı yapan tümörün sebep olduğu mide bulantısı ve kusma yemek yemeyi zorlaştırabilir. Veya, pankreasınız yeterli sindirim sıvısı üretmediğinden vücudunuz yiyeceklerdeki besin maddelerini işlemede zorlanabilir.Doktorunuz, sindirime yardımcı olması açısından pankreatik enzim takviyeleri önerebilir. Yapabildiğiniz sürece ekstra kalori ekleyerek ve yemek zamanlarını mümkün olduğunca zevkli ve rahat geçirerek vücut ağırlığınızı korumaya çalışın.

• Sarılık. Karaciğerin safra yollarını tıkayan pankreas kanseri sarılığa yol açabilir. İşaretleri içerisinde cilt ve gözlerde sararma, koyu idrar rengi ve soluk renkli dışkı yer alır. Sarılık genellikle karın ağrısı olmaksızın oluşur.Doktorunuz, plastik veya metal bir tüpün (stent) safra yollarına konularak açık tutulmasını önerebilir.  Bu, endoskopik retrograt kolanjio-pankreotografi (ERCP) adı verilen bir işlemle gerçekleştirilir. ERCP esnasında, bir endoskop boğazınızdan aşağıya, midenizin içerisinden ince bağırsağın üst kısmına gönderilir. Daha sonra, pankreas ve safra yollarına endoskop içerisinden ilerletilen küçük, içi boş bir tüp (kateter) yoluyla bir boya enjekte edilir. Son olarak, kanalların görüntüleri alınır.

• Ağrı. Büyüyen bir tümör karındaki sinirlere baskı yapabilir ve bu şiddetli hale gelebilen bir ağrıya sebep olabilir. Ağrı ilaçları daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Radyasyon tedavisi, geçici olarak rahatlamanız için tümörün büyümesinin durdurulmasına yardımcı olabilir.Şiddetli vakalarda, doktorunuz karın ağrınızı kontrol edebilmek için sinirlere alkol enjekte edilmesini içeren bir işlem önerebilir (çölyak pleksus bloğu).  Bu işlem sinirlerin beyninize ağrı sinyali göndermesini engeller.

• Bağırsak tıkanması. İnce bağırsağın ilk kısmında (onikiparmak bağırsağı – duodenum) büyüyen veya buraya baskı yapan pankreas kanseri, sindirilmiş gıdaların mideden bağırsaklara geçişini engeller.Doktorunuz, ince bağırsağınızı açık tutmak için bağırsağınıza bir tüp (stent) yerleştirilmesini önerebilir. Veya, mideyi kanser tarafından bloke edilmemiş bağırsağın daha alt bölgesine bağlamak için ameliyat gerekebilir.

Pankreas kanserinden korunmak için neler yapılabilir?

Aşağıdaki önerileri uygularsanız pankreas kanseri riskini azaltabilirsiniz:

• Sigarayı bırakın. Eğer sigara içiyorsanız, bırakmaya çalışın. Doktorunuzla destek grupları, ilaçlar ve nikotin replasman tedavisi dahil olmak üzere bırakmanıza yardımcı olabilecek stratejiler hakkında konuşun. Eğer sigara içmiyorsanız, başlamayın.
• Sağlıklı vücut ağırlığını koruyun. Sağlıklı kilodaysanız, vücut ağırlığınızı korumaya çalışın. Kilo vermeniz gerekiyorsa, yavaş, sabit bir kilo verme hedefi koyun – haftada 1-2 pound (0.5-1 kg). Kilo vermeye yardımcı olması için günlük egzersizi küçük porsiyonlar halindeki sebze, meyve ve tam tahıllardan zengin diyetle birleştirin.
• Sağlıklı bir diyet seçin. Renkli meyveler ve sebzeler ile tam tahıllarla dolu bir diyet kanser riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Ailenizde pankreas kanseri öyküsü varsa, bir genetik danışman ile görüşmeyi düşünün. Danışman sizinle birlikte aile öykünüzü gözden geçirebilir ve pankreas kanseri veya diğer kanserlerin riskini anlamak için genetik testlerin faydalı olup olmayacağına karar verebilir.

Pankreas kanseri tanı yöntemleri nelerdir?

Pankreatik Ultrason

Doktorunuz pankreas kanserinden şüphelenirse, sizde aşağıdaki testlerden bir veya daha fazlasını yapabilir:

• İç organlarınızın resmini oluşturan görüntüleme testleri. Bu testler doktorlarınızın pankreas dahil olmak üzere iç organlarınızı görüntülemesine yardımcı olur. Pankreas kanserinin teşhisinde kullanılan yöntemler ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bazen pozitron emisyon tomografisi (PET) taramalarını içerir.
• Pankreasınızın ultrason görüntülerini oluşturmak için skopi kullanılması. Endoskopik ultrason (EUS) pankreasınızın karın içerisinden görüntülerini almak için bir ultrason cihazı kullanır. Cihaz ince, esnek bir tüp (endoskop) içerisinden özofagusa ilerletilir ve görüntüleri almak için midenize yerleştirilir.
• Test için doku örneği alınması (biyopsi). Biyopsi, küçük bir doku örneğinin alınıp mikroskop altında incelenmesi işlemidir. Doktorunuz cildinizden geçirilerek pankreasınızın içine giren bir iğne ile pankreasınızdan bir doku örneği alabilir (ince iğne aspirasyonu). Veya, EUS esnasında pankreas içerisinde özel aletleri yönlendirerek bir örnek alabilir.
• Kan testi. Doktorunuz kanınızı pankreas kanseri hücreleri tarafından üretilen belirli proteinler (tümör markerleri) için test edebilir. Pankreas kanserinde kullanılan bir tümör marker testi CA19-9 olarak adlandırılır. Ancak, bu test her zaman güvenilir değildir ve CA19-9 test sonuçlarının en iyi nasıl kullanılacağı açıklığa kavuşmamıştır. Bazı doktorlar tedaviden önce, tedavi sırasında ve tedaviden sonra seviyelerinizi ölçerler.

Doktorunuz pankreas kanseri teşhisini onaylarsa, kanserin evresini (yayılımını) belirlemeye çalışır. Doktorunuz, evreleme testlerinden alınan bilgileri kullanarak, hangi tedavilerin sizin için uygun olduğunun belirlenmesine yardımcı olan pankreas kanserinin evresini belirler.

Pankreas kanseri evreleri nelerdir?

• Evre I. Kanser pankreas ile sınırlıdır ve ameliyatla alınabilir.
• Evre II. Kanser pankreas dışına, yakın doku ve organlara yayılmıştır ve lenf düğümlerine de yayılmış olabilir. Bu aşamada kanseri ortadan kaldırmak için ameliyat yapılabilir.
• Evre III. Kanser pankreas dışına, pankreasın etrafındaki büyük kan damarlarına yayılmıştır ve lenf düğümlerine de yayılmış olabilir. Bu aşamada kanseri ortadan kaldırmak için ameliyat mümkün olabilir veya olmayabilir.
• Evre IV. Kanser karaciğer, akciğerler ve karın organlarını saran hat (peritoneum) gibi pankreasın ötesindeki uzak alanlara yayılmıştır. Bu aşamada cerrahi bir seçenek değildir.

Doktorunuza pankreas kanseri teşhisindeki deneyimini sormaktan çekinmeyin. Herhangi bir şüpheniz varsa, ikinci görüş alın.

Pankreas kanseri tedavi yöntemleri nelerdir?

Pankreas kanserinin tedavisi genel sağlık durumunuz ve kişisel tercihlerinizin yanı sıra kanserin evresine ve konumuna bağlıdır. Çoğu insan için pankreas kanseri tedavisinin birinci amacı mümkünse kanseri bertaraf etmektir. Bu bir seçenek olmadığında, yaşam kalitenizi arttırma ve kanserin büyümesini veya daha fazla zarar vermesini önleme üzerine odaklanılabilir.

Tedavi; cerrahi, radyasyon tedavisi, kemoterapi veya bunların kombinasyonunu içerebilir. Pankreas kanseri ilerlediğinde ve bu tedavilerin fayda sağlaması olası olmadığında, doktorunuz mümkün olduğunca rahat hissetmenizi sağlayan semptom hafifletici tedavi (palyatif bakım) önerecektir.

Cerrahi

Whipple Prosedürü:

Pankreas kanseri olan insanlar için uygulanan ameliyatlar aşağıdakileri içerir:

• Pankreas başında bulunan tümörlerin cerrahisi. Eğer kanser pankreas başında bulunuyorsa, Whipple Prosedürü (pankreatikoduodenektomi) olarak adlandırılan bir operasyonu düşünebilirsiniz.Whipple Prosedürü pankreas başını, ince bağırsağın ilk bölümünü (duodenum), safra kesesini ve safra kanalının bir kısmını almak için yapılan ve teknik olarak zor bir operasyondur. Bazı durumlarda, midenin bir bölümü ve yakındaki lenf nodları da alınabilir. Cerrahınız, gıdaları sindirmeniz için pankreas, mide ve bağırsakların geriye kalan kısımlarını yeniden birleştirir.

• Pankreas gövdesinde ve kuyruğunda bulunan tümörlerin cerrahisi. Pankreasın sol tarafını (gövde ve kuyruk) çıkarmak için uygulanan cerrahiye distal pankreatektomi denir. Cerrahınız dalağınızı da alabilir.
• Pankreasın tamamını çıkarma ameliyatı. Bazı insanlarda pankreasın tamamını çıkarmak gerekebilir. Bu işleme total pankreatektomi adı verilir. Pankreas olmadan kısmen normal bir şekilde yaşayabilirsiniz, ancak ömür boyu sürecek insülin ve enzim takviyesine ihtiyaç duyarsınız.
• Yakındaki kan damarlarını etkileyen tümörlerin cerrahisi. İleri evre pankreas kanseri olan çoğu insan, tümörleri yakındaki kan damarlarını tutuyorsa Whipple Prosedürü ya da diğer pankreas cerrahileri için uygun görülmezler. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki sadece birkaç tıp merkezinde, son derece uzman ve deneyimli cerrahlar seçilen hastalardaki kan damarlarının belirli kısımlarının çıkarılması ve rekonstrüksiyonu ile bu ameliyatları güvenli bir şekilde gerçekleştireceklerdir.

Bu ameliyatların her biri kanama ve enfeksiyon riski taşımaktadır. Mide boşalma güçlüğü varsa (midenin geç boşalması), cerrahiden sonra bazı insanlarda bulantı ve kusma meydana gelir. Bu işlemlerin herhangi birinden sonra uzun bir iyileşme sürecine hazır olun. Hastanede birkaç gün geçireceksiniz ve sonrasında evde birkaç hafta iyileşme süreciniz olacak.

Yapılan kapsamlı araştırmalar, pankreas kanseri cerrahisinin ameliyatların çoğunu yapan merkezlerdeki çok deneyimli cerrahlar tarafından yapıldığında daha az komplikasyona yol açma eğiliminde olduğunu göstermektedir. Cerrahınızın ve hastanenizin pankreas kanseri cerrahisi ile ilgili deneyimi hakkında soru sormaktan çekinmeyin. Herhangi bir şüpheniz varsa, ikinci görüş alın.

Kemoterapi

Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmeye yardımcı olmak için ilaçları kullanır. Bu ilaçlar bir damar içine enjekte edilebilir ya da ağız yoluyla alınabilir. Bir kemoterapi ilacını veya bunların bir kombinasyonunu alabilirsiniz.

Kemoterapi radyasyon tedavisiyle de birleştirilebilir (kemoradyasyon). Kemoradyasyon tipik olarak pankreasın ötesindeki yakın organlara yayılmış olmakla birlikte vücudun uzak bölgelerine ilerlememiş kanseri tedavi etmek için kullanılır. Bu kombinasyon, uzmanlaşmış tıp merkezlerinde tümörü küçültmeye yardımcı olmak için ameliyat öncesinde kullanılabilir. Bazen pankreas kanserinin nüksedebilme riskini azaltmak için ameliyattan sonra kullanılır.

İleri evre pankreas kanseri olan insanlarda, kemoterapi sıklıkla kanserin büyümesini kontrol altına almak ve sağ kalımı uzatmak için kullanılır.

Radyasyon tedavisi

Radyasyon tedavisi kanser hücrelerini yok etmek için X ışınları ve protonlar gibi kaynaklardan elde edilen yüksek enerjili ışınları kullanır. Radyasyon tedavisini kanser cerrahisinden önce veya sonra sıklıkla kemoterapi ile birlikte alabilirsiniz. Kanserin cerrahi tedavisi mümkün olmadığında, doktorunuz radyasyon tedavisi ve kemoterapi kombinasyonunu önerebilir.

Radyasyon tedavisi genellikle radyasyonu vücudunuzun belirli bölgelerine gönderen, etrafınızda dönen bir makineden verilir (Eksternal ışın radyoterapisi). Uzmanlaşmış tıp merkezlerinde, radyasyon tedavisi ameliyat sırasında verilebilir (İntraoperatif radyoterapi).

Radyasyon tedavisi kanseri tedavi etmek için geleneksel olarak x-ışınlarını kullanır. Bazı tıp merkezleri ileri evre pankreas kanseri olan bazı insanlar için bir tedavi seçeneği olabilecek proton radyoterapisini önerir.

Destekleyici (palyatif) bakım

Palyatif bakım, ağrıyı ve ciddi hastalıkların diğer belirtilerini hafifletmeye odaklanmış özel tıbbi bakımdır. Palyatif bakım uzmanları, devam eden bakımınızı tamamlayan ayrı bir destek sağlamak amacıyla sizinle, ailenizle ve diğer doktorlarla birlikte çalışırlar. Palyatif bakım, ameliyat, kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi agresif tedaviler alınırken kullanılabilir.

Palyatif bakım diğer uygun tedavilerle birlikte – hatta teşhisten hemen sonra bile – kullanıldığında, kanserli insanlar kendilerini daha iyi hissedebilirler ve daha uzun yaşayabilirler.

Palyatif bakım, içerisinde doktorların, hemşirelerin ve özel eğitim almış diğer sağlık uzmanlarının yer aldığı bir ekip tarafından verilir. Bu ekipler, kanserli insanlar ve ailelerinin yaşam kalitesini arttırmayı amaçlarlar. Palyatif bakım, tedavisi olanaksız hastalıkların bakımı ya da hayatın sonundaki hasta bakımıyla aynı değildir.