Nazofarenks (Üst Yutak) kanseri nedir?
Boğazın (farenks) kısımları
Nazofarenks karsinomu, burnunuzun arkasında ve boğazının arkasının üst kısmında bulunan nazofarenkste meydana gelen kanserdir.
Nazofarenks karsinomu ABD’de nadir görülür. Özellikle Güneydoğu Asya olmak üzere dünyanın diğer kısımlarında nazofarenks karsinomu çok daha sık ortaya çıkar.
Nazofarenks karsinomunu erken tespit etmek zordur. Bu muhtemelen, nazofarenksin incelenmesi kolay olmadığından ve nazofarenks karsinomu belirtilerinin diğer daha sık görülen durumların belirtilerini taklit ettiğinden dolayıdır.
Nazofarenks karsinomu tedavisi genellikle radyasyon terapisi, kemoterapi veya ikisinin bir birleşimini içerir. Kendi durumunuza bağlı olarak kesin tedavi metodunu belirlemek için doktorunuzla birlikte çalışabilirsiniz.
Nazofarenks (Üst Yutak) kanseri belirtileri nelerdir?
İlk evrelerinde, nazofarenks karsinomu herhangi bir semptoma sebep olmayabilir. Nazofarenks karsinomun olası dikkat çekici semptomları aşağıdakileri içerir:
- Boynunda şişmiş bir lenf nodu nedeniyle oluşan bir yumru
- Tükürükte kan
- Burundan kanlı akıntı
- Burun tıkanıklığı
- İşitme kaybı
- Sık kulak enfeksiyonları
- Baş ağrıları
Ne zaman doktora görünmeli?
Erken nazofarenks karsinomu belirtileri her zaman doktorunuzu görmeniz için sizi harekete geçirmez. Ancak size makul gelmeyen olağandışı burun tıkanıklığı gibi vücudunuzda olağan dışı ve kalıcı değişiklikler dikkatinizi çektiğinde, doktorunuzu görün.
Nazofarenks (Üst Yutak) kanseri nedenleri nelerdir?
Kanser, bir veya daha fazla genetik mutasyon sonucu normal hücrelerin kontrol dışı büyümesi, çevredeki yapıları istila etmesiyle ve sonunda vücudun diğer bölgelerine yayılmasıyla (metastaz yapmasıyla) başlar. Nazofarenks karsinomlarında bu süreç geniz yüzeyini döşeyen skuamöz hücrelerde başlar.
Nasofarenks karsinomuna yol açan gen mutasyonlarına tam olarak neyin sebep olduğu bilinmemekle birlikte, bu kanser riskini artıran Epstein-Barr virüsü gibi faktörler tanımlanmıştır. Bununla birlikte, tüm risk faktörlerine sahip olan bazı kişilerde asla kanser gelişmezken belirgin bir risk faktörü olmayanlarda gelişmesinin sebebi net değildir
Nazofarenks (Üst Yutak) kanseri risk faktörleri nelerdir?
Araştırmacılar nazofarenks karsinomuna yakalanma riskinizi artıran aşağıdaki bazı etmenleri tespit etmişlerdir:
- Nazofarenks karsinomu erkeklerde kadınlara nazaran daha sık görülür.
- Bu tür kanser Çin, Güneydoğu Asya ve Kuzey Afrika’daki insanları daha sık etkilemektedir. ABD’de, Asya’dan gelen göçmenler Amerika doğumlu Asyalılara kıyasla daha fazla nazofarenks karsinomuna yakalanma riski taşımaktadır. Alaska’da yaşayan İnuitler de daha yüksek nazofarenks kanseri riski taşımaktadır.
- Yaş. Nazofarenks kanseri her yaşta oluşabilir, ancak en yaygın olarak 30 ile 50 yaş arası yetişkinlerde teşhis edilmektedir.
- Tuzda terbiye edilmiş gıdalar. Balık ve sebze gibi tuzda terbiye edilmiş gıdaları pişirirken buhardan salınan kimyasallar burun boşluğuna girebilir ve nazofarenks karsinom riskini arttırır. Erken yaşta bu kimyasallara maruz kalmak riski daha da arttırabilir.
- Epstein Barr Virüsü. Bu yaygın virüs, genellikle soğuk algınlığı benzeri belirtiler ve semptomlar üretir. Bazen bulaşıcı mononükleozlara neden olabilir. Epstein-Barr virusü nazofarenks karsinom gibi bazı nadir kanserlerle de bağlantılıdır.
- Aile öyküsü. Nazofarenks karsinomlu bir aile üyesine sahip olmak hastalığa yakalanma riskinizi arttırır.
- Nazofarenks (Üst Yutak) kanseri komplikasyonlar nelerdir?Nazofarenks korsinom komplikasyonları aşağıdakileri içerebilir:
- Büyüyüp yakındaki yapıları istila eden kanser. İlerlemiş nazofarenks karsinomu; boğaz, kemikler ve beyin gibi yakın yapıları istila edebilecek kadar büyürse, komplikasyonlara neden olabilir.
- Vücudun diğer bölgelerine yayılan kanser. Nazofarenks karsinomu sıklıkla nazofarenksin ötesine yayılır (metastaz yapar).
Nazofarenks karsinomlu çoğu insanın bölgesel metastazı vardır. Bu, başlangıçtaki tümörden kaynaklanan kanser hücrelerinin boyundaki lenf düğümleri gibi yakın bölgelere göç etmesi anlamına gelir.
Vücudun diğer alanlarına yayılan kanser hücreleri (uzak metastazlar) en çok kemiklere, akciğerlere ve karaciğere gider.
Nazofarenks (Üst Yutak) kanserine karşı hangi önlemler alınabilir?
Nazofarenks karsinomu engelleyecek kesin bir yol bulunmamaktadır. Bununla birlikte, nazofarenks karsinomu riskinden endişeleniyorsanız, hastalıkla ilişkili alışkanlıklardan kaçınmayı düşünebilirsiniz. Örneğin, yediğiniz tuzda terbiye edilmiş gıdaların miktarını azaltmayı veya bu gıdalardan tamamen kaçınmayı seçebilirsiniz.
Nazofarenks karsinomu tarama testleri
Amerika Birleşik Devletleri’nde ve hastalığın seyrek olduğu diğer alanlarda nazofarenks karsinomu için rutin tarama yapılmamaktadır.Ancak, dünyada Çin’in bazı bölgeleri gibi nazofarenks karsinomun daha yaygın olduğu bölgelerde doktorlar, hastalığa yakalanma riski yüksek olduğu düşünülen insanlara tarama önerisinde bulunabilir. Tarama Epstein-Barr virüsünü tespit eden kan tahlillerini içerebilir.
Nazofarenks (Üst Yutak) kanseri tanısı nasıl yapılır?
Nazofarenks karsinomu tarama testleri
Nazofarenks karsinomu tanısını koymak için kullanılan testler ve işlemler aşağıdakileri içerir:- Fiziki muayene. Nazofaringeal karsinomun teşhisi genellikle genel bir muayene ile başlar. Doktorunuz semptomlarınızla alakalı sorular soracaktır. Lenf düğümlerinizdeki şişkinliği hissedebilmek için boğazınıza bastırabilir.
- Nazofarenksinizin içini görmek için bir kamera kullanarak yapılan muayene. Nazofarenks karsinom şüphesi varsa, doktorunuz bir burun endoskopisi önerebilir.
Bu testte nazofarenksinizin içini ve anormallikleri görmek için ucunda bir kamera bulunan ince, esnek bir boru kullanılır. Kamera, burnunuzdan veya boğazınızın arkasındaki, nazofarenksinize giden açıklıktan sokulabilir.
Nazal endoskopi lokal anestezi gerektirebilir.
- Şüpheli hücrenin bir numunesinin alınması testi. Doktorunuz kanser için test edilecek küçük bir doku örneği (biyopsi) almak üzere endoskopu veya başka bir aleti de kullanabilir.
Nazofarenks (Üst Yutak) kanserinin yayılımı nasıl belirlenir?
Kanser teşhisi doğrulandıktan sonra, doktorunuz kanserin evresini belirlemek için görüntüleme testleri gibi diğer testler ister.
Görüntüleme testleri aşağıdakileri içerebilir:
- Bilgisayarlı tomografi (BT)
- MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme)
- Pozitron emisyon tomografisi (PET)
- Röntgen(X-ray):
Doktorunuz kanserinizin derecesini belirledikten sonra, kanserin evresini belirten bir Roma rakamı atanır. Nazofarenks kanserinin evreleri I’den IV’e kadar değişir.
Evre, diğer birkaç faktörle birlikte tedavi planınızı ve prognozunuzu belirlemek için kullanılır. Daha düşük bir rakam kanserin küçük ve nazofarenks ile sınırlı olduğu anlamına gelir. Daha yüksek bir rakam, kanserin nazofarenksin ötesine, boyundaki lenf bezlerine veya vücudun diğer bölgelerine yayılmış olduğu anlamına gelir.
Nazofarenks (Üst Yutak) kanseri tedavi seçenekleri nelerdir?
Doktorunuz ile; kanserinizin evresi, tedavi hedefleriniz, genel sağlığınız ve tolere edebileceğiniz yan etkiler gibi çeşitli faktörlere dayalı bir tedavi planı hazırlamak için birlikte çalışırsınız.
Nazofaringeal karsinom tedavisi genellikle radyasyon terapisi veya radyasyon terapisi ve kemoterapinin bir birleşimi ile başlar.
Radyasyon tedavisi
Radyasyon tedavisi kanser hücrelerini öldürmek için X ışını ya da protonlar gibi güçlü enerji demetlerini kullanılır.
Nazofaringeal karsinom için radyoterapi tedavisi genellikle eksternal beam radyoterapi (EBRT) olarak adlandırılan bir işlemle uygulanır. Bu işlem esnasında, bir masanın üzerine yatırılırsınız ve büyük bir makine radyasyon ışınlarını kanserinizi hedefleyebileceği kesin noktalara yönlendirerek etrafınızda hareket eder.
Küçük nazofarenks tümörleri için radyasyon tedavisi gerekli tek tedavi olabilir. Diğer durumlarda, radyasyon terapisi kemoterapi ile birleştirilebilir.
Radyasyon terapisi geçici deri kızarıklığı, işitme kaybı ve ağız kuruluğunu içeren yan etki riski taşır.
Tekrarlayan nazofarienks karsinomda, bazen bir başka radyasyon terapisi olan brakiterapi (iç radyasyon) kullanılır. Bu tedavi ile, radyoaktif tohumlar veya teller tümörün içine veya çok yakınına yerleştirilir.
Özellikle kemoterapi ile birleştirildiğinde kafa ve boyuna uygulanan radyasyon terapisi sıklıkla boyunda ve ağızda ciddi yaralara sebep olur. Bazen bu yaralar yeme veya içmeyi güçleştirir. Bu olursa, doktorunuz boğazınıza veya midenize bir tüp yerleştirmeyi önerebilir. Ağzınız ve boğazınız iyileşene kadar yiyecek ve su bu tüp vasıtasıyla verilir.
Kemoterapi
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kimyasalları kullanan ilaçlı bir tedavidir. Kemoterapi ilaçları hap şeklinde, damar yoluyla veya her ikisi ile verilebilir. Kemoterapi nasofarenks karsinomunu tedavi etmek için yolla kullanılabilir:
- Radyoterapi ile aynı anda kemoterapi. İki tedavi birleştirildiğinde, kemoterapi radyasyon terapisinin etkililiğini arttırır. Bu birleşime eş zamanlı tedavi veya kemoradyoterapi denir.
Bununla birlikte, kemoterapinin yan etkileri, radyasyon tedavisinin yan etkilerine eklenmekte ve eş zamanlı tedavinin tolere edilmesi daha zor olmaktadır.
- Radyasyon terapisinden sonra kemoterapi. Doktorunuz radyoterapiden sonra veya eş zamanlı tedaviden sonra kemoterapi önerebilir.
Kemoterapi, orijinal tümörden ayrılmış ve başka yerlere yayılmış olanlar da dahil olmak üzere, vücudunuzdaki geriye kalan kanser hücrelerine saldırmak için kullanılır.
İlave kemoterapinin nazofarenks karsinomlu kişilerde hayatta kalımı gerçekten artırıp artırmadığına dair bazı tartışmalar bulunmaktadır. Eş zamanlı tedaviden sonra kemoterapi uygulanan birçok kişi yan etkileri tolere edemez ve tedaviyi bırakmak zorunda kalır.
- Radyasyon tedavisi öncesi Kemoterapi. Neoadjuvan kemoterapi, tek başına radyoterapi öncesi veya eş zamanlı tedaviden önce verilen kemoterapi tedavisidir. Nazofarienks karsinomlu hastalarda neoadjuvan kemoterapinin hayata kalma oranını artırabilip arttıramayacağını belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekir.
Hangi kemoterapi ilaçlarını ne sıklıkla alacağınız doktorunuz tarafından belirlenecektir. Yaşayacağınız muhtemel yan etkiler hangi ilaçları aldığınıza bağlı olacaktır.
Cerrahi Müdahale
Cerrahi müdahale nazofarenks karsinomunda bir tedavi olarak çok sık kullanılmaz. Ameliyat boyundaki kanserli lenf düğümlerini almak için kullanılabilir.
Belli vakalarda, ameliyat nazofarenksten bir tümörün alınması için kullanılabilir. Bu genellikle cerrahların kanserli dokuyu almak için bölgeye ulaşmak üzere ağzınızın çatısında bir kesi yapmasını gerektirir.