Lenf kanseri (lenfoma) nedir ?
Lenfoma, lenfositlerde (T hücreleri veya B hücreleri) başlayan kanser türüdür. Bunlar, bağışıklık sisteminin bir parçası olan hastalıklarla mücadele eden beyaz kan hücreleridir. Lenfomada, lenf nodlarında, lenf damarlarında ve vücudun diğer organlarında anormal sayıda lenfosit meydana gelir.
Lenfoma vücudun mikroplarla savaşma ağı olan lenfatik sistemin kanseridir.
Lenfatik sistem lenf nodlarını (lenf bezlerini), dalağı, timus bezini ve kemik iliğini kapsar. Lenfoma tüm bunları ve vücuttaki diğer organları etkileyebilir.
Lenf kanseri türleri nelerdir?
Lenfomanın birçok türü vardır. Temel kategorileri şunlardır:
- Hodgkin lenfoma
- Hodgkin dışı lenfoma
Hangi tedavinin sizin için en iyi seçenek olduğu lenfomanın türüne ve şiddetine bağlıdır. Lenf Kanseri Tedavisi kemoterapi, immünoterapi ilaçları, radyasyon tedavisi veya kemik iliği naklini içerebilir.
Lenf kanseri çeşitleri nelerdir?
- Kronik lenfositik lösemi
- Kutanöz B hücreli
- Kutanöz T-hücreli
- Hodgkin (Hodgkin hastalığı)
- Hodgkin dışı
- Waldenström makroglobulinemisi
Lenf kanseri belirtileri nelerdir?
Lenfomanın işaret ve belirtileri aşağıdakileri içerir:
- Vücudun herhangi bir noktasında oluşabilen ancak sıklıkla boyun, koltuk altı veya kasıkta görülen büyümüş lenf düğümleri
- Halsizlik
- Ateş
- Gece terlemeleri
- Nefes darlığı
- Kilo kaybı
Lenf kanseri nedenleri nelerdir?
Doktorlar lenfomaya neyin sebep olduğu konusunda emin değildir.
Lenfoma, lenfosit olarak adlandırılan hastalıklarla savaşan bir akyuvarın genetik kodunda bir mutasyon geliştirmesi ile ortaya çıkar. Bu mutasyon hücreye hızlı şekilde çoğalmasını söyleyerek çoğalmaya devam eden birçok hastalıklı lenfosite yol açar.
Mutasyonlar diğer hücreler ölürken bu hücrelerin yaşamaya devam etmesini de sağlar. Bu, çok fazla sayıda hastalıklı ve etkisiz lenfositin lenf düğümlerinizde bulunmasına ve lenf nodlarının şişmesine sebep olur.
Lenf kanseri risk faktörleri nelerdir?
Lenfoma riskini artıran faktörler aşağıdakileri içerir:
- İleri yaş. Yaşlanmayla beraber riskiniz artar, ancak bu hastalık her yaşta ortaya çıkabilir. Bazı türler genç erişkinlerde daha yaygındır.
- Erkek cinsiyet. Lenfoma erkeklerde kadınlara nazaran daha sık görülür.
- Bozuk bağışıklık sistemi. Bağışıklık sistemi hastalığı olan kişilerde veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullananlarda daha sık görülür.
- Belirli enfeksiyonların gelişmesi. Epstein-Barr virüsü ve Helikobakter pilori enfeksiyonu gibi bazı enfeksiyonlar lenfoma riskinin artmasıyla ilişkilidir.
Kronik lenfositik lösemi
Genel Bakış
Kronik lenfositik lösemi (KLL) kan ve kemik iliğinde –kan hücrelerinin yapıldığı, kemiklerin içinde bulunan süngersi doku- oluşan bir kanserdir.
Kronik lenfositik lösemideki “kronik” terimi tipik olarak diğer lösemi türlerinden daha yavaş ilerlediği gerçeğinden ileri gelmektedir. Kronik lenfositik lösemideki “lenfositik” terimi hastalıktan etkilenen hücrelerden – vücudunuzun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olan lenfosit adı verilen bir grup akyuvar hücresi- gelir.
Kronik lenfositik lösemi en yaygın şekilde yaşlı erişkinleri etkiler. Bu hastalığın kontrol altına alınmasına yardımcı olacak tedaviler bulunmaktadır.
Kronik Lenfositik Lösemi Belirtileri:
Kronik lenfositik lösemisi bulunan birçok kişi erken evrede hiçbir belirti göstermez. İşaret ve belirti geliştiren bireyler aşağıdakileri yaşayabilirler:
- Genişlemiş, ancak ağrısız lenf nodları
- Halsizlik
- Ateş
- Genişlemiş dalağın neden olabileceği karnın sol üst bölgesinde ağrı
- Gece terlemeleri
- Kilo kaybı
- Sık enfeksiyon
Kronik Lenfositik Lösemi Nedenleri:
Doktorlar, kronik lenfositik lösemiye neden olan süreci başlatan etmenlerden emin değillerdir. Doktorlar, kan üreten hücrelerin DNA’sında bir genetik mutasyona yol açan bir şeylerin meydana geldiğini bilmektedirler. Bu mutasyon kan hücrelerinin anormal, etkisiz lenfositler – vücudun enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olan bir beyaz kan hücresi türü- üretmesine neden olur.
Bu anormal lenfositler, etkisiz olmalarının ötesinde, normal lenfositlerin ölmesinden sonra yaşamaya ve çoğalmaya devam ederler. Bu anormal lenfositler kanda ve belirli organlarda birikerek komplikasyonlara yol açarlar. Sağlıklı hücreleri kemik iliğinin dışına itebilirler ve normal kan hücresi üretimini etkileyebilirler.
Doktorlar ve araştırmacılar kronik lenfositik lösemiye neden olan kesin mekanizmayı anlamaya çalışmaktadırlar.
Lenf kanseri risk faktörleri nelerdir?
Kronik lenfositik lösemi riskinizi artırabilecek faktörler aşağıdakileri içerir:
- Yaşınız. Kronik lenfositik lösemi tanısı konulan çoğu kişi 60 yaşının üzerindedir.
- Irkınız. Beyazların kronik lenfositik lösemiye yakalanmaları diğer ırklara mensup bireylerden daha olasıdır.
- Ailede kan ve kemik iliği kanseri öyküsü. Ailede kronik lenfositik lösemi veya diğer kan ve kemik iliği kanserlerinin öyküsü riskinizi artırabilir.
- Kimyasallara maruziyet. Vietnam Savaşı sırasında kullanılan Portakal Gazı dahil olmak üzere belirli herbisitler ve insektisitler artmış kronik lenfositik lösemi riskiyle ilişkilendirilmiştir.
Lenf kanseri komplikasyonları nelerdir?
Kronik lenfositik lösemi aşağıdakilere benzer komplikasyonlara neden olabilir:
- Sık enfeksiyonlar. Kronik lenfositik lösemili kişiler sık aralıklarla enfeksiyon yaşayabilirler. Çoğu olguda, bu enfeksiyonlar üst ve alt solunum yolunun sık görülen enfeksiyonlarıdır. Ancak, bazen daha ciddi enfeksiyonlar gelişebilmektedir.
- Kanserin daha saldırgan forma dönüşmesi. Kronik lenfositik lösemisi bulunan az sayıdaki kişide kanserin difüz büyük B hücreli lenfoma adı verilen daha saldırgan bir türü oluşabilir. Doktorlar bazen bu geçişi Richter sendromu olarak ifade ederler.
- Diğer kanserlerin riskindeki artış. Kronik lenfositik lösemili kişilerde melanoma benzeri cilt kanseri ve akciğer ve sindirim sistemi kanserleri dahil olmak üzere diğer kanser türlerinin riskinde artış görülebilir.
- Bağışıklık sistemi sorunları. Kronik lenfositik lösemili az sayıdaki kişide bağışıklık sisteminin hastalıkla savaşan hücrelerinin hatayla kırmızı kan hücrelerine veya plateletlere saldırmalarına neden olan bir bağışıklık sistemi sorunu gelişebilir.
Lenf kanseri tanısı nasıl yapılır?
Kemik İliği Biyopsisi:
Lenfoma tanısını koymak için kullanılan testler ve işlemler aşağıdakileri içerir:
- Fizik muayene. Doktorunuz, genişlemiş lenf nodlarının işaretlerine bakmak için vücudunuzu muayene edebilir.
- İncelenmek üzere lenf nodunun çıkarılması. Doktorunuz laboratuarda incelenmek üzere bir lenf nodunun tamamının veya bir kısmının çıkarılması için lenf nodu biyopsisi işlemini önerebilir. Gelişmiş testler, lenfoma hücrelerinin bulunup bulunmadığını ve hangi hücre türlerinin tutulduğunu belirleyebilmektedir.
- Kan testleri. Sizden alınan bir kan örneğindeki hücrelerin sayısını belirleyen kan testleri doktorunuza tanınız hakkında ipuçları verebilir.
- İncelenmek üzere kemik iliği örneğinin alınması. Kemik iliği biyopsisi ve aspirasyonu işlemi, bir kemik iliği numunesi almak üzere kalça kemiğinizin içerisine bir iğnenin sokulmasını içerir. Bu örnek lenfoma hücrelerinin aranması için analiz edilir.
- Görüntüleme testleri. Görüntüleme testleri vücudun diğer alanlarında lenfoma işaretlerinin aranması için kullanılabilir. Bu testler içerisinde BT, MRG ve pozitron emisyon tomografisi (PET) yer alabilir.
Lenf kanseri tedavisi nasıl yapılır?
Lenfomanın tedavi seçenekleri lenfomanızın türüne, saldırgan derecesine ve tedavi hedeflerinize bağlıdır.
Tedaviler aşağıdakileri içerir:
- Aktif izlem. Bazı lenfoma türleri çok yavaş büyürler. Siz ve doktorunuz, tedavinizi günlük yaşam faaliyetlerinizi etkileyen işaret ve belirtilere neden olana dek bekletmeye karar verebilirsiniz. Bu aşamadan sonra, rahatsızlığınızın izlenmesi için periyodik testlere girebilirsiniz.
- Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kimyasalları kullanan bir ilaç tedavisidir. Kemoterapi çoğunlukla bir toplar damar içerisine verilir, ancak aldığınız özel ilaçlara bağlı olarak hap şeklinde de alınabilir.
- Diğer ilaç terapiler. Tedavi için kullanılan diğer ilaçlar içerisinde kanser hücrelerinizin içerisindeki yaşamlarını sürdürmelerine imkan tanıyan spesifik anormalliklere odaklanan hedefe yönelik ilaçlar yer alır. İmmünoterapi ilaçları kanser hücrelerini öldürmek için bağışıklık sisteminizi kullanırlar.
- Radyasyon terapisi. Radyasyon tedavisi kanser hücrelerini öldürmek için X ışını ve protonlar gibi güçlü enerji demetlerini kullanır.
- Kemik iliği nakli. Kök hücre nakil olarak da bilinen kemik iliği nakli kemik iliğini baskılamak için yüksek dozda kemoterapi ve radyasyonun kullanılmasını içerir. Ardından, vücudunuzdan veya bir vericiden alınan sağlıklı kemik iliği kök hücreleri kanınıza verilerek kemiklerinize giderler ve kemik iliğinizi yeniden inşa ederler.
Melanoma Dışı Cilt Kanseri:
Kutanöz B hücreli:
Kutanöz B hücreli lenfoma, beyaz kan hücrelerinde meydana gelen ve deriye hücum eden nadir bir kanser türüdür. Kutanöz B hücreli lenfoma, lenfosit adı verilen hastalıklarla savaşan beyaz kan hücreleri bir türü olan B hücrelerinde başlar.
Kutanöz B hücreli lenfoma türleri aşağıdakileri içerir:
- Primer kutanöz folikül merkez hücreli
- Primer kutanöz marjinal zon B hücreli
- Primer kutanöz difüz büyük B hücreli, bacak tipi
- İntravasküler difüz büyük B hücreli
Kutanöz B hücreli lenfoma cildin altında cildinizle aynı renkte olabilen veya pembe veya mor renkte görünebilen bir nodül şeklinde ortaya çıkabilir.
Kutanöz B hücreli Lenf Kanseri Tanı:
Kutanöz B hücreli lenfoma tanısını koymak için kullanılan testler ve işlemler aşağıdakileri içerir:
- Fizik muayene. Doktorunuz cildinizi dikkatli şekilde muayene edecek ve şişmiş lenf nodular gibi tanınız hakkında ipuçları verebilecek diğer işaretlere bakacaktır.
- Cilt biyopsisi. Doktorunuz, lenfoma hücrelerini aramak için cilt lezyonunuzun küçük bir bölümünü çıkaracaktır.
- Kan testleri. Kan örneğiniz lenfoma hücrelerine bakmak için analiz edilebilir.
- Kemik iliği biyopsisi. Kemik iliği örneği lenfoma hücrelerine bakmak için test edilebilir.
- Görüntüleme testleri. Bilgisayarlı tomografisi (BT) taraması ve pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması gibi görüntüleme testleri doktorunuzun rahatsızlığınızı değerlendirmesine yardımcı olabilir.
Tedavi:
Kutanöz B hücreli lenfomanın tedavisi sizdeki lenfomanın türüne bağlıdır.
Tedavi seçenekleri aşağıdakileri içerebilir:
- Kanserin çıkarılması için ameliyat. Sadece bir veya birkaç alanda kutanöz lenfomanız bulunuyorsa, doktorunuz kanserin ve kanser etrafındaki bir miktar sağlıklı dokunun çıkarılması işlemini önerebilir. Cerrahi tek tedaviniz olabilir veya doktorunuz ilave tedaviler önerebilir.
- Radyasyon terapisi. Radyasyon tedavisi kanser hücrelerini öldürmek için X ışını ve protonlar gibi güçlü enerji demetlerini kullanır. Radyasyon terapisi, kutanöz lenfomayı tedavi etmek için tek başına kullanılabilir veya kalan kanser hücrelerini öldürmek için ameliyattan sonra kullanılabilir.
- Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kimyasalları kullanan bir ilaç tedavisidir. Kemoterapi ilaçları, kutanöz lenfomayı tedavi etmek için cilt yoluyla tümör içine enjekte edilebilir. Daha ileri evre kutanöz lenfomalarda, kemoterapi bir toplar damar içerisine infüzuon şeklinde verilebilir. Kemoterapi, kutanöz lenfoma agresifse veya ilerlemişse, bir seçenek olabilir.
Kutanöz T-hücreli Lenfoma:
Genel Bakış:
Kutanöz T hücreli lenfoma, beyaz kan hücrelerinde meydana gelen ve deriye hücum eden nadir bir kanser türüdür. Kutanöz T hücreli lenfoma müştereken Hodgkin dışı lenfoma adı verilen birkaç lenfoma türlerinden biridir.
Kutanöz T hücreli lenfoma döküntü benzeri kızarıklığa ve bazen cilt tümörlerine neden olabilir. Tedavilerin içerisinde cilt kremleri, ışık tedavisi, ilaçlar ve radyasyon terapisi yer alabilir.
Mycosis fungoides ve Sezary sendromu dahil olmak üzere kutanöz T hücreli lenfomanın birkaç türü bulunmaktadır.
Hodgkin Lenfoma (Hodgkin hastalığı):
Bağışıklık sisteminin kısımları:
Geçmişte Hodgkin hastalığı olarak bilinen Hodgkin lenfoma bağışıklık sisteminizin bir parçası olan lenfatik sistemin kanseridir.
Hodgkin lenfomada, lenfatik sistemdeki hücreler anormal şekilde büyürler ve lenfatik sistemin ötesine yayılabilirler. Hodgkin lenfoma ilerledikçe vücudun enfeksiyonla savaşma yeteneğini bozar.
Hodgkin lenfoma, lenfatik sistemin en yaygın görülen iki kanser türünden biridir. Diğer tür olan Hodgkin dışı lenfoma çok daha yaygındır.
Hodgkin lenfomanın tanı ve tedavisindeki ilerlemeler bu tanının bulunduğu kişilere tam iyileşme şansı verilmesine yardımcı olmuştur. Prognoz, Hodgkin lenfomalı kişilerde iyileşmeyi sürdürmektedir.
Hodgkin dışı lenfoma:
Hodgkin dışı lenfoma vücudunuzun geneline yayılmış hastalıkla savaşan ağ olan lenfatik sisteminizden köken alan bir kanserdir. Hodgkin dışı lenfomada, tümörler bir beyaz kan hücresi türü olan lenfositlerden gelişir.
Hodgkin dışı lenfoma, lenfomanın diğer genel türü olan Hodgkin lenfomadan çok daha sık görülür.
Hodgkin dışı lenfomanın birçok farklı alt türü bulunmaktadır. Hodgkin dışı lenfomanın yaygın görülen alt türleri içerisinde difüz büyük B hücreli lenfoma ve foliküler lenfoma yer alır.
Waldenström makroglobulinemisi:
Genel Bakış:
Waldenstrom makroglobulinemisi beyaz kan hücrelerinde başlayan nadir bir kanser türüdür.
Sizde Waldenstrom makroglobulinemisi bulunuyorsa, kemik iliğiniz sağlıklı kan hücrelerini uzaklaştıracak çok sayıda anormal beyaz kan hücresi üretir. Anormal beyaz kan hücreleri kanda biriken, dolaşımı bozan ve komplikasyonlara neden olan bir protein üretirler.
Waldenstrom makroglobulinemisi, Hodgkin dışı lenfomanın bir türü olarak düşünülmektedir. Bazen lenfoplasmasitik lenfoma olarak da adlandırılır.
Semptomlar:
Waldenstrom makroglobulinemisi yavaş büyür ve yıllarca bir işaret ve belirtiye neden olmayabilir.
Bu durum meydana geldiğinde, işaretler ve belirtiler aşağıdakileri içerebilir:
- Kolay morarma
- Burun veya diş etlerinde kanama
- Halsizlik
- Kilo kaybı
- Eller veya ayaklarda uyuşukluk
- Ateş
- Baş ağrısı
- Nefes darlığı
- Görme değişiklikleri
- Bilinç bulanıklığı
Nedenleri:
Waldenstrom makroglobulinemisine neden olanlar tam olarak anlaşılabilmiş değildir.
Doktorlar, hastalığın genetik kodunda hatalar (mutasyonlar) oluşturan bir anbormal beyaz kan hücresiyle başladığını bilmektedirler. Bu hatalar hücreye hızla çoğalmayı sürdürmesini söylemektedir.
Kanser hücreleri normal hücreler gibi olgunlaşıp ölmediklerinden vücutta birikerek nihayetinde sağlıklı hücrelerin üretimine baskın gelirler. Waldenstrom makroglobulinemisi çoğu kemiğinizin merkezini dolduran yumuşak, kan üreten doku olan kemik iliğinden sağlıklı kan hücrelerini uzaklaştırırlar.
Waldenstrom makroglobulinemisi hücreleri, sağlıklı beyaz kan hücrelerinin yaptığı gibi antikor üretmeye çabalamayı sürdürürler, ancak bunun yerine vücudun kullanmadığı anormal proteinleri üretirler. Immünoglobulin M (IgM) proteini kanda birikir, dolaşımı bozar ve komplikasyonlara neden olur.
Risk faktörleri :
Waldenstrom makroglobulinemisi riskinizi artırabilecek etmenler aşağıdakileri içerir:
- Yaşlı olmak. Waldenstrom makroglobulinemisi herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık 65 yaş ve üzerindeki erişkinlerde tanısı konur.
- Erkek cinsiyet. Erkeklerde Waldenstrom makroglobulinemisi tanısının konulması daha olasıdır.
- Beyaz olmak. Beyazların bu hastalığa yakalanmaları diğer ırklara mensup bireylerden daha olasıdır.
- Ailede lenfoma öyküsünün bulunması. Waldenstrom makroglobulinemisi veya diğer bir B hücreli lenfoma tanısı konulan bir akrabanız bulunuyorsa, riskiniz artmış olabilir.